We wrześniu 2020 roku powstała w naszej szkole w Grodzisku sala do integracji sensorycznej, zwana potocznie salą do SI. Troszcząc się o zapewnienie uczniom jak najlepszego rozwoju psychoruchowego bardzo zabiegała o to pani dyrektor Aneta Gontarska. Zamierzenia zostały wcielone w życie, gdy przewodniczącą Rady Rodziców została pani Edyta Ostrowska. To dzięki pomocy rodziców, a szczególnie  ofiarności i zaangażowaniu pani Edyty,  salę wyposażono w niezbędny sprzęt i można było rozpocząć zajęcia terapeutyczne z dziećmi.

      Jesienią 2020 roku zaczynaliśmy terapię i nasze zasoby w sprzęt i pomoce nie były w pełni wystarczające, ale z każdym rokiem  przybywa  profesjonalnego sprzętu do ćwiczeń i zabawy dla naszych pociech. Na zajęcia z SI uczęszcza obecnie kilkunastu uczniów, począwszy od grupy przedszkolnej do klasy V. Terapię prowadzi pani Katarzyna Pawlikowska. Nad tym, aby sprzęt był odpowiednio zamocowany i bezpiecznie służył, czuwa nasz konserwator – pan Mariusz Dziugieł.

      Nie każdy dokładnie wie, co to jest Integracja Sensoryczna zwana w skrócie SI ?

      Teoria Integracji Sensorycznej (SI) ma swoje podstawy w wiedzy z zakresu: neurofizjologii, neurologii, psychologii klinicznej dziecka, terapii neurorozwojowej. Twórcą integracji sensorycznej jest dr Jane Ayres (1920 – 1989), psycholog, terapeuta i pracownik naukowy Uniwersytetu Kalifornijskiego w USA. W latach 60-tych XX wieku  sformułowała ona hipotezy wskazujące na związki procesów integracji sensorycznej z procesami uczenia się.

         Integracja sensoryczna dotarła do Polski w 1993 roku. Wtedy to, w  Ośrodku TPD „Helenów” odbył się pierwszy kurs integracji sensorycznej w Polsce. Współorganizatorem kursu był  Zbigniew Przyrowski - prekursor terapii integracji sensorycznej w naszym kraju.

       Celem integracji sensorycznej jest przywrócenie prawidłowej pracy zmysłów w celu płynnego codziennego funkcjonowania.

    Jest to proces, w którym mózg organizuje informacje, które do niego docierają, a płyną z ciała oraz ze środowiska, po czym wysyła odpowiednią reakcję. Podstawowe zmysły w integracji sensorycznej to: dotyk, równowaga oraz czucie głębokie, czyli propriocepcja. Mają one zasadnicze znaczenie w naszym codziennym funkcjonowaniu.

Czym jest zatem metoda integracji sensorycznej?

 Integracja sensoryczna  pozwala odczuwać, porządkować, składać w spójną całość i rozumieć w relacji do siebie bodźce  wzrokowe, słuchowe, dotykowe, pochodzące z ruchu - grawitacji, a także bodźce węchowe i smakowe, które dochodzą do mózgu za pomocą narządów zmysłów. Dzięki temu możliwe jest właściwe zachowanie, adekwatne do danej sytuacji życiowej. Dziecko dzięki integracji sensorycznej jest w stanie poruszać się w skoordynowany sposób, planować swój ruch i działanie, skupiać uwagę na zabawie i nawiązywać prawidłowe relacje społeczne. Proces integracji społecznej rozwija się przez całe nasze życie, ale najbardziej intensywnie przebiega w ciągu pierwszych trzech lat. Czasem nie przebiega on tak sprawnie, jak powinien. Wtedy z pomocą przychodzi terapia metodą integracji sensorycznej.

Jak wyglądają zajęcia z integracji sensorycznej?

Podczas zajęć SI dziecko pod okiem terapeuty i przy jego wsparciu, wykonuje różnorodne ćwiczenia, angażuje przy tym całe swoje ciało oraz układy zmysłów (równowagę, propriocepcję – czucie własnego ciała, dotyk, wzrok, słuch, węch oraz smak). 

Podczas terapii integracji sensorycznej wykorzystywane są zabawki o różnych kształtach, fakturach, rozmiarach. Terapia integracji sensorycznej jest terapią ruchem, stąd podczas zajęć dzieci huśtają się, kręcą się na desce rotacyjnej, unoszą, podciągają na drabince, deskorolce, wspinają się po drabince sznurkowej, przeciskają np. przez maglownicę, turlają w beczce, skaczą na piłce, przeciągają linę.  Dzięki możliwości szybkiej wymiany sprzętów podwieszanych tj. platforma, konik, hamak, chusta, drabinka, trapez, opona, możliwe staje się wykonywanie ćwiczeń usprawniających różne partie ciała za pomocą różnych urządzeń.

Dzieci ćwiczą z użyciem różnych przyborów, przyrządów, bawią się  masami plastycznymi, kinetycznym piaskiem, ciastoliną, pianką do golenia, grają na instrumentach muzycznych, usprawniają palce i dłonie (motoryka mała). Zadania stawiane przed dzieckiem są dobierane na miarę możliwości każdego ucznia. Niekiedy stanowią jednak wyzwanie. Dziecko musi się przystosować do nowej sytuacji, jednak nie powoduje to u dziecka zniechęcenia. Zadaniem terapeuty integracji sensorycznej jest ciągłe monitorowanie i analizowanie zachowań dziecka, co umożliwia dobranie następnych zadań, a także przez cały czas czuwanie nad jego bezpieczeństwem. Integracja sensoryczna może poprawić uczenie oraz sprawić, że będzie ono łatwiejsze.

Każdy człowiek ma określony profil sensoryczny. Profil ten odnosi się do specyfiki w  odbiorze bodźców zmysłowych. Zakłócenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych mogą stanowić trudności, które negatywnie wpływają na codzienne życie człowieka.

Większość z nas nie myśli, w jaki sposób wykonywać dane czynności tj. np. jazda na rowerze, hulajnodze, wchodzenie po schodach. Nie analizujemy, jak nasz mózg przetwarza i integruje informacje zmysłowe. Nasze systemy sensoryczne pracują automatycznie, co umożliwia  nam np. chodzenie, chwytanie, utrzymanie równowagi. Niestety, wspomniane automatyzmy nie występują u wszystkich, co skutkuje problemami w codziennym funkcjonowaniu.

W integracji sensorycznej najważniejsza role pełnią:

1.  Układ przedsionkowy, który koordynuje ruchy gałek ocznych, głowy i ciała oraz spójność ruchów w działaniu. Układ przedsionkowy odpowiedzialny jest za dostarczenie informacji na temat siły grawitacji oraz ruchu. Poprzez zróżnicowany system połączeń nerwowych wpływa na bezpieczeństwo grawitacyjne, napięcie mięśniowe, ruchy i równowagę ciała, koordynację ruchową, przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne i słuchowo-językowe, planowanie ruchu, bezpieczeństwo emocjonalne i funkcjonowanie społeczne. Prawidłowe funkcjonowanie tego układu pozwala nam balansować na równoważni, jeździć na rowerze, czy bujać się na huśtawce. Zaburzenia funkcjonowania tego układu powodują zachwiania równowagi, problemy z koordynacją i planowaniem ruchów. Takie zakłócenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych mogą skutecznie utrudnić osobie dotkniętej zaburzeniem układu przedsionkowego codzienne funkcjonowanie.
2. Układ proprioceptywny informuje mózg o pozycji naszego ciała względem otoczenia. Odpowiada on za tzw. czucie głębokie i bazuje na informacjach dostarczanych przez mięśnie, stawy, wiązadła. Rola tego układu pokrywa się w pewnym stopniu z funkcjami układu dotykowego i przedsionkowego. Dzięki niemu możliwa jest kontrola nad położeniem i ruchem własnego ciała, planowanie i koordynacja ruchu, odpowiednie napięcie mięśni, odpowiedni dobór intensywności nacisku (siły) , zachowanie płynności ruchów. Prawidłowe funkcjonowanie układu proprioceptywnego pozwala nam stać bez przewracania się, używać kredek, czy innych narzędzi kreślarskich, kozłować piłką, czy przelewać płyny z naczynia do naczynia bez rozlewania. Zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu tego układu, objawiają się m.in. dezorientacją. Świadomość ciała i utrzymywania prawidłowej postawy mają też wpływ na samopoczucie i zachowanie stabilności emocjonalnej.
3.  Zmysł dotyku pozwala na odbiór informacji z zewnątrz. Większość tych informacji odbieranych jest przez skórę, w której rozmieszczone są receptory czuciowe. W momencie, gdy dochodzi do kontaktu z bodźcem
   z zewnątrz, receptory odbierają wrażenia, które przekazywane są do mózgu, gdzie następuje proces ich przetwarzania. Proces ten determinuje naszą reakcję na dany bodziec. Prawidłowe rozpoznanie i sklasyfikowanie odczucia dotykowego przez mózg, może nas uchronić przed niebezpieczeństwem, np. cofamy rękę, gdy coś jest gorące. Ten naturalny odruch pozwala nam uniknąć bólu. U niektórych osób mogą pojawiać się zaburzenia procesu prawidłowego rozpoznania i sklasyfikowania odczucia dotykowego przez mózg. Wtedy konieczna jest dodatkowa stymulacja, która poprawi procesy organizacji wrażeń sensorycznych odbieranych przez receptory.

Terapeuta Integracji Sensorycznej Szkole Podstawowej  w Grodzisku - Katarzyna Pawlikowska